Là một người đã đồng hành cùng nhiều khách hàng trong lĩnh vực bảo hiểm, tôi nhận thấy có một vấn đề mà nhiều khách hàng thường thắc mắc: hợp đồng bảo hiểm vô hiệu là gì và khi nào hợp đồng rơi vào tình trạng vô hiệu? Không ít khách hàng tìm đến tôi trong sự lo lắng vì cho rằng hợp đồng của mình “không còn hiệu lực”, nhưng lại chưa phân biệt rõ giữa hợp đồng vô hiệu và hợp đồng mất hiệu lực/chấm dứt. Chính vì vậy, trong bài viết này, tôi muốn chia sẻ thật chi tiết và dễ hiểu để bạn nắm rõ: hợp đồng bảo hiểm vô hiệu khi nào xảy ra, ảnh hưởng ra sao và làm thế nào để phòng tránh rủi ro này.
1. Hợp đồng bảo hiểm vô hiệu là gì?
Hợp đồng bảo hiểm vô hiệu là gì? Là hợp đồng không có hiệu lực ngay từ thời điểm giao kết. Doanh nghiệp bảo hiểm hoặc chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài cùng bên mua bảo hiểm sẽ phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận, và bên có lỗi gây thiệt hại sẽ phải bồi thường. Đây cũng chính là câu trả lời cho thắc mắc nhiều người quan tâm: thế nào là hợp đồng bảo hiểm bị vô hiệu.
1.1. Phân biệt hợp đồng bảo hiểm vô hiệu và hợp đồng chấm dứt
Nhiều người thường nhầm lẫn giữa hai khái niệm “hợp đồng bảo hiểm vô hiệu” và “hợp đồng bảo hiểm chấm dứt”. Đây là hai trường hợp hoàn toàn khác nhau:
- Hợp đồng bảo hiểm vô hiệu: Là hợp đồng ngay từ đầu đã không có giá trị pháp lý do sai sót nghiêm trọng (ví dụ: thông tin sai sự thật, gian lận, vi phạm pháp luật). Khi đó, phí bảo hiểm sẽ được hoàn trả, hai bên trao cho nhau những gì đã nhận.
- Hợp đồng chấm dứt: Là hợp đồng vốn có hiệu lực nhưng sau đó dừng trước hạn vì nhiều nguyên nhân (bên mua hủy hợp đồng, không đóng đủ phí, bên mua không chấp nhận yêu cầu về thay đổi mức độ rủi ro bảo hiểm…). Khi hợp đồng chấm dứt, quyền lợi bảo hiểm sẽ không còn hiệu lực và việc hoàn phí phụ thuộc vào điều khoản trong hợp đồng.
1.2. Phân loại hợp đồng bị vô hiệu hóa
Hiện nay, hợp đồng bảo hiểm vô hiệu được chia thành 2 dạng:
- Hợp đồng vô hiệu toàn bộ: Toàn bộ nội dung, điều khoản của hợp đồng vi phạm pháp luật hoặc đi ngược lại chuẩn mực đạo đức xã hội. Khi đó, hợp đồng sẽ mất hiệu lực hoàn toàn, không phát sinh quyền lợi hay nghĩa vụ nào cho các bên.
- Hợp đồng vô hiệu từng phần: Chỉ một số điều khoản trong hợp đồng bị vô hiệu do trái pháp luật hoặc không phù hợp. Tuy nhiên, các phần nội dung hợp pháp còn lại vẫn có giá trị, và các bên vẫn phải thực hiện đầy đủ những nghĩa vụ liên quan.
1.3. Vô hiệu hóa hợp đồng bảo hiểm ảnh hưởng như thế nào?
Một hợp đồng bảo hiểm bị tuyên vô hiệu đồng nghĩa với việc hợp đồng đó không còn giá trị pháp lý. Người tham gia sẽ không được hưởng bất kỳ quyền lợi nào đã ghi nhận trong hợp đồng, kể cả khi rủi ro đã xảy ra.
2. Hợp đồng bảo hiểm vô hiệu khi nào?
Theo điều khoản 1, Điều 25 Luật kinh doanh bảo hiểm 2022, quy định hợp đồng bảo hiểm vô hiệu trong những trường hợp sau đây:
- Bên mua bảo hiểm không có quyền lợi có thể được bảo hiểm tại thời điểm giao kết hợp đồng bảo hiểm.
- Không có đối tượng bảo hiểm tại thời điểm giao kết hợp đồng bảo hiểm.
- Tại thời điểm giao kết hợp đồng bảo hiểm, bên mua bảo hiểm biết sự kiện bảo hiểm đã xảy ra.
- Mục đích, nội dung hợp đồng bảo hiểm vi phạm điều cấm của luật, trái đạo đức xã hội.
- Doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh doanh nghiệp bảo hiểm phi nhân thọ nước ngoài và bên mua bảo hiểm giao kết hợp đồng bảo hiểm giả tạo.
- Bên mua bảo hiểm là người chưa thành niên, người mất năng lực hành vi dân sự, người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi, người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.
- Hợp đồng bảo hiểm được giao kết có sự nhầm lẫn làm cho một bên hoặc các bên không đạt được mục đích của việc giao kết hợp đồng, trừ trường hợp mục đích giao kết hợp đồng của các bên đã đạt được hoặc cacs bên có thể khắc phục ngay được sự nhầm lẫn làm cho mực đích của việc giao kết hợp đồng vẫn đạt được.
- Hợp đồng bảo hiểm được giao kết do bị lừa dối, trừ trường hợp:
- Bên mua bảo hiểm cố ý cung cấp không đầy đủ thông tin hoặc cung cấp thông tin sai sự thật nhằm giao kết hợp đồng bảo hiểm để được bồi thường, trả tiền bảo hiểm thì doanh nghiệp bảo hiểm có quỳ hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm. Doanh nghiệp bảo hiểm không phải bồi thường, trả tiền bảo hiểm và hoàn lại phí cho bên mua bảo hiểm sau khi trừ đi các chi phí hợp lý (nếu có). Bên mua bảo hiểm phải bồi thường thiệt hại phát sinh cho doanh nghiệp bảo hiểm (nếu có).
- Nếu doanh nghiệp bảo hiểm cố ý không thực hiện nghĩa vụ cung cấp thông tin hoặc cung cấp thông tin sai sự thật nhằm giao kết hợp đồng bảo hiểm thì bên mua bảo hiểm có quyền hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm, được hoàn lại phí bảo hiểm đã đóng. Doanh nghiệp bảo hiểm phải bồi thường thiệt hại phát sinh (nếu có).
9. Hợp đồng bảo hiểm không tuân thủ quy định về hình thức quy định tại Điều 18 Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022.
10. Hợp đồng bảo hiểm được giao kết do bị đe dọa, cưỡng ép.
11. Bên mua bảo hiểm mua bảo hiểm không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình khi giao kết hợp đồng bảo hiểm.
3. Hợp đồng bảo hiểm vô hiệu có thể khôi phục không?
Hợp đồng bảo hiểm đã bị tuyên bố vô hiệu thì không thể khôi phục vì vô hiệu là tình trạng hợp đồng không có giá trị pháp lý từ đầu, nhưng nếu hợp đồng bị chấm dứt hiệu lực do bên mua không đóng phí hoặc đóng phú không đầy đủ, người mua có thể yêu cầu khôi phục trong vòng 2 năm nếu hai bên phải đạt được sự đồng thuận về việc khôi phục hiệu lực hợp đồng, thanh toán đầy đủ còn thiếu, đồng thời cung cấp bằng chứng sức khỏe đáp ứng điều kiện của công ty bảo hiểm.
4. Cách phòng tránh hợp đồng bị vô hiệu
Hợp đồng bảo hiểm vô hiệu là một rủi ro không ít người gặp phải khi chưa hiểu rõ các quy định, điều khoản. Để phòng tránh, bạn cần lưu ý những điểm sau:
Đọc kỹ và hiểu rõ điều khoản hợp đồng
Đây là bước quan trọng nhất để bảo vệ quyền lợi. Khi nắm chắc quyền lợi, nghĩa vụ, cũng như các trường hợp được và không được chi trả, bạn sẽ tránh được những hiểu lầm đáng tiếc. Nếu có điều khoản nào chưa rõ, hãy yêu cầu doanh nghiệp bảo hiểm giải thích cụ thể.
Tìm hiểu kỹ về sản phẩm trước khi ký kết
Không chỉ đọc lướt, bạn cần hiểu chi tiết quyền lợi, trách nhiệm và các điều khoản loại trừ. Điều này giúp bạn chọn đúng sản phẩm phù hợp với nhu cầu và tránh tranh chấp sau này.
Cung cấp thông tin trung thực và đầy đủ
Minh bạch về tình trạng sức khỏe, nghề nghiệp và thông tin cá nhân là nguyên tắc bắt buộc. Khai báo sai hoặc thiếu sót có thể khiến hợp đồng bị vô hiệu, mất quyền lợi bảo hiểm và thậm chí gặp rắc rối pháp lý. Sự trung thực hôm nay chính là “tấm khiên bảo vệ” cho bạn trong tương lai.
Tham khảo ý kiến chuyên gia bảo hiểm
Đừng tự mình “mò mẫm”. Các chuyên gia bảo hiểm uy tín sẽ giúp bạn hiểu rõ quyền lợi, lựa chọn sản phẩm phù hợp và xử lý các tình huống phát sinh. Nếu muốn yên tâm, hãy tìm đến những đơn vị uy tín như Generali Việt Nam để được đồng hành.
Qua những phân tích trên, bạn có thể thấy rõ: thế nào là hợp đồng bảo hiểm bị vô hiệu, hợp đồng bảo hiểm vô hiệu khi nào và những lưu ý quan trọng để bảo vệ quyền lợi cho chính mình. Với tôi, bảo hiểm không chỉ là một hợp đồng trên giấy tờ mà còn là “lá chắn tài chính” cho cả gia đình khi biến cố bất ngờ xảy đến. Chính vì vậy, việc hiểu đúng, tham gia đúng và trung thực ngay từ đầu là yếu tố quyết định để bạn có thể thực sự yên tâm về hợp đồng bảo hiểm của mình.
Nếu bạn còn băn khoăn hay chưa chắc chắn hợp đồng hiện tại của mình có vướng mắc gì không, hãy cứ thoải mái trao đổi cùng tôi. Tôi tin rằng, khi được trang bị đầy đủ kiến thức, bạn sẽ là người chủ động bảo vệ bản thân và người thân yêu bằng một hợp đồng bảo hiểm chắc chắn, hợp pháp và bền vững.
